DUDAKTAN KALBE

NOTALARIN RUHSAL ANLAMLARI

Do Majör: Tamamen saf. Karakteri: masumiyet, basitlik, saflık.

Do Minor: Aşkın ilanı ve aynı zamanda mutsuz bir aşkın kederi. Bu anahtarın özünde zayıf düşmüşlük, özlem, umutsuz aşığın iç çekmesi yatar.

Re bemol Majör: Kurnazlığı andıran bir anahtar. Gülmez ama gülümser; ağlamaz ama yüzünü buruşturur. Sonuç olarak, bu anahtarla sadece alışılmışın dışındaki karakterler anlatılabilir.

Re Majör: Zafer marşlarının, ilahilerin, savaş çağlıklarının anahtarı… Bu yüzden, davetkar senfoniler, marşlar, tatil şarkıları ve ilahiler bu anahtarla yazılmıştır.

Re Minör: Melankolik bir kadınsılık, huysuzluk ve gülünçlük.

Re diyez Minör: Ruhun en derin kederlerinin, ümitsizliğin, en kötü bunalımın, ruhun en kasvetli halinin verdiği endişeler… Her korku, titreyen kalbin her tereddütü, bu korkunç anahtarla hayat bulur. Derler ki, hayaletlerin dili olsa, bu dilin anahtarı re diyez majör olurdu.

Mi bemol Majör: Aşkın, adanmışlığın ve Tanrı ile samimi sohbetin anahtarı.

Mi Majör: Bu anahtarda mutluluğun haykırışları ve sınırsız sevinç hakimdir.

Fa Majör: Sakinlik…

Fa Minör: Derin bir bunalım, cenaze hüznü, sefilliğin inlemesi ve ölüme özlem.

Fa diyez Majör: Zorluklara karşı alınan zafer, engellerin ortadan kalkmasıyla derin bir nefes alma; şiddetle mücadele eden ve sonunda yalanları alt etmeyi başaren ruhun yankısı.

Fa diyez Minör: Kasvetli bir anahtar: bir köpeğin elbiseyi ısırması gibi  çekiyor. Gücenme ve hoşnutsuluk, bu anahtarın dilidir.

Sol Majör: Kırsal, güzel, lirik olan herşey, sakin ve tatminkar olan her tutku, gerçek dostluk ve sadakat dolu aşk için sevgi dolu her minnettarlık, kalbin her nazik ve huzur dolu hissinin anahtarı…

Sol Minör: Hoşnutsuzluk, huzursuzluk, başarısız olan bir plana duyulan endişe; dişlerin huysuzca gıcırdaması; kısaca gücenme ve beğenmeme.

La bemol Majör: Mezarın anahtarı…Ölüm, mezar, çürümek, yargılanmak, sonsuzluk bu anahtarın özünde yatar.

La bemol Minör: Sızlanan, boğulana kadar kalbi sıkışan; feryat eden bir hüzün, zor bir mücadele; kısaca bu anahtarın rengi zorlukla mücadele eden herşeydir.

La Majör: Bu anahtar masum aşkın ilanını, kişinin ilişkilerinden duyduğu tatmini, ayrılırken sevgiliyi tekrar görecek olmanın heyecanını, dinç bir mutluluğu kapsar.

La Minör: Dindar bir kadınsılık ve karakterin şefkatini kapsar.

Si bemol Majör: Coşku dolu aşk, açık bir bilinç, daha iyi bir dünya için umut.

Si bemol Minör: Güçlü bir şekilde renkli, vahşi tutkuları duyuran, göz kamaştıran renklerle bestelenen bir anahtardır.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

Gamlar ve Diziler

Dizileri öğrenebilmek ve çözümleyebilmek için, dizilerin oluşturulmasında kullanılan diyez ve bemol sırasının ezbere bilinmesi faydalı olacaktır. Kaldı ki biri diğerinin tersten okunuşudur yani ezberlemesi kolaydır zaten.

Diyez sırası : batı müziği donanımında fa notasıyla başlayıp fa do sol re la mi si sırasıyla giderek değiştireç alma durumudur. örneğin tek diyezli ton sol majör iken, yedi diyezli ton do diyez majördür.

Bemol sırası : batı müziği donanımında si notasıyla başlayıp si mi la re sol do fa sırasıyla giderek değiştireç alma durumudur. örneğin tek bemollü ton ton fa majör iken, yedi bemollü ton do bemol majördür.

Majör Gam

2 tam 1 yarım 3 tam 1 yarım aralıklarla bir araya gelen 7 sesli doğal diyatonik dizi biçimlerinden biri...

Do bemol majör : do bemol re bemol mi bemol fa bemol sol bemol la bemol si bemol do bemol seslerinden oluşan doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru do bemol mi bemol so bemol seslerinden oluşur. ilgili minör tonu la bemol minördür.

Do majör : do re mi fa sol la si do seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru do mi sol seslerinden oluşur.. ilgili minör tonu la minördür.

Do diyez majör : do diyez re diyez mi diyez fa diyez sol diyez la diyez si diyez do diyez seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru do diyez mi diyez sol diyez seslerinden oluşur.. ilgili minör tonu la diyez minördür.

Re bemol majör : re bemol mi bemol fa sol bemol la bemol si bemol do re bemol seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru re bemol fa la bemol seslerinden oluşur. ilgili minör tonu si bemol minördür.

Re majör : re mi fa diyez sol la si do diyez re seslerin meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru re fa diyez la seslerinden oluşur.. ilgili minör tonu si minördür.

Mi bemol majör : mi bemol fa sol la bemol si bemol do re mi bemol seslerinden oluşan doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru mi bemol sol si bemol seslerinden oluşur. ilgili minör tonu do minördür.

Mi majör : mi fa diyez sol diyez la si do diyez re diyez mi seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru mi sol diyez si seslerinden oluşur.. ilgili minör tonu do diyez minördür..

Fa majör : fa sol la si bemol do re mi fa seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru fa la do seslerinden oluşur.. ilgili minör tonu re minördür.

Fa diyez majör : fa diyez sol diyez la diyez si do diyez re diyez mi diyez fa diyez seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru fa diyez la diyez do diyez seslerinden oluşur.. ilgili minör tonu re diyez minördür.

Sol bemol majör : sol bemol la bemol si bemol do bemol re bemol mi bemol fa sol bemol seslerinden oluşan doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru sol bemol si bemol re bemol seslerinden oluşur. ilgili minör tonu mi bemol minördür.

Sol majör : sol la si do re mi fa diyez sol seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru sol si re seslerinden oluşur.. ilgili minör tonu mi minördür.

La bemol majör : la bemol si bemol do re bemol mi bemol fa sol la bemol seslerinden oluşan doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru la bemol do mi bemol seslerinden oluşur.. ilgili minör tonu fa minördür.

La majör : la si do diyez re mi fa diyez sol diyez la seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru la do diyez mi seslerinden oluşur.. ilgili minör tonu fa diyez minördür.

Si bemol majör : si bemol do re mi bemol fa sol la si seslerinden oluşan doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru si bemol re fa seslerinden oluşur. ilgili minör tonu sol minördür..

Si majör : si do diyez re diyez mi fa diyez sol diyez la diyez si seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru si re diyez fa diyez seslerinden oluşur.. ilgili minör tonu sol diyez minördür.,


Armonik majör : 1 - 1 - 0,5 - 1 - 0,5 - 1,5 ve 0,5 aralıklarla meydana gelen majör dizidir.


Biarmonik majör : 0,5 - 1,5 - 0,5 - 1 - 0,5 - 1,5 ve 0,5 aralıklarla meydana gelen majör dizidir.. aynı zamanda divan müziğindeki zengule (zirgüleli hicaz) makamının dizisidir..


Melodik majör : 1 - 1 - 0,5 - 1 - 0,5 - 1 ve 1 aralıklarla meydana gelen majör dizidir.


Minör Gam

1 tam 1 yarım 2 tam 1 yarım 2 tam aralıklarıyla bir araya gelen 7 sesli doğal diyatonik dizi biçimlerinden biri..

Do minör : do re mi bemol fa sol bemol la bemol si do seslerinden oluşan doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru do mi bemol sol seslerinden oluşur.

Do diyez minör : do diyez re diyez mi fa diyez sol diyez la si do diyez seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru do diyez mi sol diyez seslerinden oluşur..

Re minör : re mi fa sol la si bemol do re seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru re fa la seslerinden oluşur..

Re diyez minör : re diyez mi diyez fa diyez sol diyez la diyez si da diyez re diyez seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru re diyez fa çift diyez la diyez seslerinden oluşur..

Mi bemol minör : mi bemol fa sol bemol la bemol si bemol do bemol re bemol mi bemol seslerinden oluşan doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru mi bemol sol bemol si bemol seslerinden oluşur.

Mi minör : mi fa diyez sol la si do re mi seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru mi sol si seslerinden oluşur..

Fa minör : fa sol la bemol si bemol do re bemol mi bemol fa seslerinden oluşan doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru fa la bemol do seslerinden oluşur.

Fa diyez minör : fa diyez sol diyez la si do diyez re mi fa diyez seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru fa diyez la do diyez seslerinden oluşur..

Sol minör : sol la si bemol do re mi bemol fa sol seslerinden oluşan doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru sol si bemol re seslerinden oluşur..
Sol diyez minör : sol diyez la diyez si do diyez re diyez mi fa diyez sol seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru sol diyez si re diyez seslerinden oluşur..

La bemol minör : la bemol si bemol do bemol re bemol mi bemol fa bemol sol bemol la bemol seslerinden oluşan doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru la bemol do bemol mi bemol seslerinden oluşur..

La minör : la si do re mi fa sol la seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru la do mi seslerinden oluşur..

La diyez minör : la diyez si diyez do diyez re diyez mi diyez fa diyez sol diyez la diyez seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru la diyez do diyez mi diyez seslerinden oluşur..

Si bemol minör : si bemol do re bemol mi bemol fa sol bemol la bemol si bemol seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru si bemol re bemol fa seslerinden oluşur

Si bemol : si do diyez re mi fa diyez sol la si seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru si re fa diyez seslerinden oluşur..


Armonik minör : minör dizinin 7. derece olan sesinin yarım ses tizleşmesiyle meydana gelen dizi, (gam)dır.


Biarmonik minör : 1 - 0,5 - 1,5 - 0,5 - 0,5 - 1,5 ve 0,5 aralıklarla meydana gelen minör dizidir.. aynı zamanda divan müziğindeki nev''eser makamının dizisidir..

Melodik minör : minör gamın altıncı ve yedinci derece seslerinin çıkıcı seyir zamanı (tizleşirken), yarım ses tizleşmesi, inici seyir zamanı (pestleşirken) doğal hale dönmesi ile oluşan dizidir.. örneğin, la minör gamı, şu şekilde la melodik minör gamı haline getiririz..

Modlar

antik yunanda müzik aristoxenusın teorisi olan; tetrachord ile yapılıyordu. belli bir kimliğe sahip dört sesten oluşan ve birinci ses ile dördüncü ses arasında tam dörtlü aralığı olan bir dizi idi tetrachord. buna göre;

diyatonik tetrachord = ağır başlı karakterdeki; la, sol, fa, mi seslerinden oluşuyordu.

 kromatik tetrachord = artist karakterdeki; la, fa diyez, fa natürel, mi seslerinden oluşuyordu.

anarmonik tetrachord = üstün yetide bestecilerin çalabileceği karakterde; la, fa, fa bemol, mi seslerinden

oluşuyordu. bu dizilerden bitişik ve ayrık olarak modlar yaratılabilir. günümüzde bilinen ve çokça kullanılan modlar şöyledir..

Ionian : müzikte do notasından do notasına olan 8 seslik modun (dizinin) adı... başka bir deyişle do majör dizisidir.
Dorian : müzikte re notasından re notasına olan 8 seslik modun (dizinin) adı...

Phrygian : müzikte mi notasından mi notasına olan 8 seslik modun (dizinin) adı...

Lydian : müzikte fa notasından fa notasına olan 8 seslik modun (dizinin) adı...

Mixolydian : müzikte sol notasından sol notasına olan 8 seslik modun (dizinin) adı...

Aeolian : müzikte la notasından la notasına olan 8 seslik modun (dizinin) adı... başka bir deyişle la minör dizidir.

Locrian : müzikte si notasından si notasına olan 8 seslik modun (dizinin) adı... 

---------------------------------------------------------------------------------

              AKOR BAĞLANIŞLARI VE KADANS

Akorların birbirlerine bağlanışlarında ve özellikle bu yöntem kullanılarak yapılan kadanslarda sıkça kullanılan belli başlı birkaç işlevsel nota vardır. Bu işlevsel notalar;

Anticipation (Öncelem) : Kendinden sonra gelecek olan akorun bir veya daha fazla sesini duyurur. Zayıf zamanda ve önceki akora uyumsuz olarak gelir.

Passing (Geçit) : Zayıf zamanda görülür. Yanaşık hareket eder ve başka sese gider.

Broderia (İşleme) : Zayıf zamanda görülür. Yanaşık hareket edip, başladığı sese döner.

Apojyatur (Geciktirme) : Kuvvetli bir zamanda uyumsuz olarak gelip, zayıf zamanda uyumlu bir ses halini alır.

Echappeé (Kaçak) : Zayıf zamanda gelir. Ses sıçramayla uzaklaşıp yanaşık bir şekilde çözülür. Tam tersi de bu durum için geçerlidir.

Rötar : Zayıf zamandaki akorla uyum halindedir. Kuvvetli zamanda gelecek bir sonraki akorun uyumsuzu olur.

Bunun yanı sıra, birbirine yakın olan sesler ile ilgili çevrim akorların kullanımı Kadanslarda yoğun olarak görülecektir. Şimdi kadanslara bakalım.

Kadans:

kadans çözülme demektir.. genellikle armonik kadans ve konçerto kadansları olmak üzere iki ayrı formda incelenir.. armonik kadans parça içlerinde ve parça sonlarında veya parça bitişlerinde kullanılan kadanslardır. konçerto kadansı ise bir konçertonun 1. bölümünün sonunda konçerto enstrümanın solo doğaç bölümüdür. genellikle bestecinin enstrümanındaki virtüözitesini gösterdiği bölümlerdir. bazı kadans türleri şöyledir;

Klasik Kadans:

tam kadans veya mükemmel kadans olarak da bilinir. I. , IV. , V , I akor dizisi şeklinde sıralanır. bu akor dizisinde IV ve V. derece akordan sonra gelen ses I. derecenin kök sesi ile biter ise buna tam otantik kadans; I. derece akorun 3 lüsü ya da 5 lisi ile biterse buna da eksik kadans denir.

Yarım Kadans:

tonun dominant derecesinde kalan kadanstır. yarım kalmış etkisi yaratır. I , V şeklinde oluşur

Plagal Kadans:

dini kadans da denir. I , IV , I akor dizisi ile oluşur. I , IV , V , IV , I şeklinde de oluşabilir. önemli olan tona IV. dereceden dönmektir.

Kırık Kadans:

tona dönmeden dolaşan kadans türüdür. caz kadansındaki II ve V. dereceden sonra VI. dereceye gider.

Caz Kadansı:

kadans akorlarında 7 liler yalnızca caz kadansı yaparken kullanılır. caz kadansı II , V , I akor dizisi ile oluşur. bu kadans IV , V , I olarak da kullanılabilir. çünkü II ve IV dereceli akorlar komşu tonlardır. VI. derecenin çevrimi; II. dereceyi verir.

--------------------------------------------------------------------------------

                 AKOR NASIL OLUŞUR?

Akor nasıl oluşur, majör veya minör olması neye bağlıdır. Bunları göreceğiz. Bunun için de Teoride “aralık” denilen konudan yararlanacağız.

Bir akor en az 3 sesten oluşur. Bunlar akoru oluşturacağımız nota’nın kök sesi yani kendisi, 3. derecesi ve 5. derecesidir. Peki bunlar neye göre seçilir. Akorun majör veya minör olmasının belirleyicisi 3. derece sesidir. 5’lisi ise her Tam5’li (T5’li)dir. Akor majör olacaksa 3’lüsü Büyük 3’lü (B3’lü), minör olacaksa 3’lüsü Küçük 3’lü (K3’lü) alınır.

Şimdi buna göre tüm notaların majör minör akorlarını çıkaralım.

Do majör : Do Mi Sol                         Do minör : Do Mi bemol Sol

Re majör : Re Fa diyez La                  Re minör : Re Fa La

Mi majör : Mi Sol diyez Si                   Mi minör : Mi Sol Si

Fa majör : Fa La Do                           Fa minör : Fa La bemol Do

Sol majör : Sol Si Re                          Sol minör : Sol Si bemol Re

La majör : La Do diyez Mi                   La minör : La Do Mi

Si majör : Si Re diyez Fa diyez            Si minör : Si Re Fa diyez

Artık ve Eksik Akorlar: B3’lü + K3’lü = majör akor, K3’lü + B3’lü = minör akor demiştik.. Eğer Artık akor olmasını istiyorsak akorun (aug); o zaman B3’lü + B3’lü yaparız.. Yani majör akor’un 5. derece sesini yarım perde tizleştiririz. Eksik akor olmasını istiyorsak ise K3’lü + K3’lü kullanırız. Yani eksik (dim) akor için; minör akorun 5. derece sesini yarım perde pesleştiririz.

Majör ve Minör 7’li Akorlar: B3’lü + K3’lü = majör akor, K3’lü + B3’lü = minör akor ise bunlara 7. derece sesleri eklediğimizde 7’lü akor oluşturmuş oluruz.. Bu da şu şekilde olacak; Majör akora bir B3’lü daha ekleyerek majör 7’li, minör akora bir K3’lü daha ekleyerek minör 7’li elde etmiş olacağız. Yani: B3’lü + K3’lü + B3’lü = majör 7’li akor  -  K3’lü + B3’lü + K3’lü akor ise nimör 7’li akor olur..

Kısaca tanımlar ve örnekleri halinde görelim;

Majör Akor

Akorun birinci derece sesi ile üçüncü derece sesi arasında büyük 3'lü aralık, üçüncü derece sesi ile beşinci derece sesi arasında küçük 3'lü aralık olması durumunda ortaya çıkan akor türüdür.. kısaca formulü; büyük 3'lü + küçük 3'lü aralıktır.

Augmented Akor

Arttırılmış akor anlamına gelir. majör akorun son sesinin yarım ses tizleşmesi ile elde edilir. kısaca formülü; büyük 3'lü + büyük 3'lü aralıktır.

Majör 7'li Akor

Akorun birinci derece sesi ile üçüncü derece sesi arasında büyük 3'lü aralık, üçüncü derece sesi ile beşinci derece sesi arasında küçük 3'lü aralık olması durumunda ortaya çıkan akor majör akordur.. kısaca formulü; büyük 3'lü + küçük 3'lü aralıktır. bu akora bir büyük 3'lü aralık daha eklendiğinde majör 7'li akor elde edilmiş olunur.. kısaca formulü; büyük 3'lü + küçük 3'lü + büyük 3'lü aralıktır..

Augmented 7'li Akor

Arttırılmış 7'li akor anlamına gelir. artık akorun sonuna bir büyük üçlü aralık daha eklenmesi ile elde edilir.. kısaca formülü; büyük 3'lü + büyük 3'lü + büyük 3'lü aralıktır.

Minör Akor

Akorun birinci derece sesi ile üçüncü derece sesi arasında küçük 3'lü aralık, üçüncü derece sesi ile beşinci derece sesi arasında büyük 3'lü aralık olması durumunda ortaya çıkan akor türüdür.. kısaca formulü; küçük 3'lü + büyük 3'lü aralıktır.

Diminished Akor

Eksiltilmiş akor anlamına gelir. minör akorun son sesinin yarım ses pestleştirilmesi ile elde edilir. kısaca formülü; küçük 3'lü + küçük 3'lü aralıktır.

Minör 7'li Akor

Akorun birinci derece sesi ile üçüncü derece sesi arasında küçük 3'lü aralık, üçüncü derece sesi ile beşinci derece sesi arasında büyük 3'lü aralık olması durumunda ortaya çıkan akora minör akor denir.. kısaca formulü; küçük 3'lü + büyük 3'lü aralıktır. oluşan bu akora bir küçük 3'lü aralık daha eklediğimizde minör yedili akor'u elde etmiş oluruz. yani kısaca formulü; küçük 3'lü + büyük 3'lü + küçük 3'lü aralıktır..

Diminished 7'li Akor

Diminished 7'li (yani eksik 7'li) akorudur. minör akorun son sesinin yarım ses pestleştirilmesi ile diminished akor elde edilir. kısaca formülü; küçük 3'lü + küçük 3'lü aralıktır. oluşan bu akora bir küçük 3'lü aralık daha eklendiğinde diminished 7'li akoru elde edilmiş olunur. kısaca formulü; küçük 3'lü + küçük 3'lü + küçük 3'lü aralıktır.

Dominant 7'li Akor

Majör akorun sonuna bir küçük 3'lü aralık elde edilmesiyle oluşan akordur. bir başka deyişle majör yedili akorun son sesinin yarım ses pestleştirilmesi ile oluşan akordur.. genellikle tona çözülme anında kullanılır. kısaca formulü; büyük 3'lü + küçük 3'lü + küçük 3'lü aralıktır.

* Bu bilgiler ışığında, do üzerinden her akora birer örnek yaratacak olur isek;

Do majör : do - mi - sol

Do augmented : do - mi - sol diyez

Do majör 7’li : do - mi - sol - si

Do augmented 7’li : do mi sol diyez - si

Do minör : do - mi bemol - sol

Do diminished : do - mi bemol - sol bemol

Do minör 7’li : do - mi bemol - sol - si bemol

Do diminished 7’li : do - mi bemol - sol bemol - si çift bemol

Seslerinden oluşacaktır. Peki çevrim kavramı nedir. Örneğin gitarda bastığımız akorların hemen hepsi çevrim akorlardır. Bu kavram ise akorun kök sesine nazaran aldığı sıralamayı tanımlamak için kullanılır. Kök ses de bildiğiniz üzere akoru oluşturan ilk ses yani akoru adını verecek olan notadır. Örneğin;

Do majör akor : do – mi – sol seslerinden oluşuyor ve bu şekilde basılıyor ise, yani en kalın ses do, ondan ince olan ses mi ve en ince olsan ses de sol olacak şekilde basılıyorsa bu akora kök akor denir. Eğer ki do – mi – sol yerine, mi – sol – do şeklinde basılacak olursa buna do majör 1. çevrim akoru denir. Eğer; sol – do – mi şeklinde basılırsa da do majör 2. çevrim akoru denir.

Buradan da anlıyoruz ki 3 sesten oluşan akorların, en fazla 2 çevrimi, 4 sesten oluşan akorların ise 3 çevrimi olabiliyor. 4 sesten oluşan akorlarımız da 7’li akorlarımız olduğunda göre onlardan da bir örnek verecek olur isek şu şekilde olacaktır.

Do majör 7’li akor : do – mi – sol – si
1.   çevrim halı : mi – sol – si – do
2.   çevrim hali : sol – si – do – mi
3.   çevrim hali : si – do – mi – sol 

--------------------------------------------------------------------------------

 

   NOTALARIN OLUŞUMU VE TARİHSEL GELİŞİMİ

 

Nota skalasının (gaminin) simgeleri olan notalar (do, re, mi, fa, sol, la, si) nasil, kimin tarafından ve hangi tarihte oluşmuştur?
 

Önceleri kuşaktan kuşağa ağızdan ağıza taşınan ezgiler daha sonra kayıt altına alınmaya başlanmış ancak ilk kayıtlar notalar yerine harflerle yazılmıştır. Sonraları, giderek harften simgeye dönüştürülmüş ve kayıtlar, bugün bildiğimiz kalıcı belgelere geçirilmiştir. Günümüze kadar korunabilmiş olan en eski el yazması ezgiler IX. yüzyildan kalma Gregorius ezgileridir.

 

1030 yılında Toscana’da Arezzo katedralinin rahibi Guido D’arezzo, koro çocuklarına duaları ezberletmek için bir yöntem bulur ve onlara her yeni sesin bir öncekinden daha yüksek başladığı bir halk ezgisi öğretir. Sonra da bunu, dinsel içerikli latince bir metne çevirir. Metin şöyledir;

 

Ut queant laxis

Resonare fibris

Migestorum

Famuli polluti

Solve polluti

Labii reatum

Sancte Ionnes

 

Bu metnin birinci hecelerini bir oktavlık* skalanın notaları (simgeleri) haline getiren italyan Guido, böylece solfeggio (solfej)** sisteminin de babası olmuştur.

 Daha sonraları, hem kulağa daha fonetik geldiğinden, hem de söylemesi daha kolay olduğundan dolayı ut yerine do, sa yerine de si denilmeye başlanmıştır.